بررسی همه جانبه‌ی سرقت انواع چک + توضیحات کامل

در این مقاله با سرقت انواع چک آشنا می ­شویم و نحوه برخورد قانونی با سرقت و سوء استفاده از چک‌های مختلف را بررسی ­کنیم تا بتوانیم از ارتکاب جرم­ های بعدی جلوگیری کنیم. در ادامه به این موضوع که چه اقداماتی باید هنگام مواجه با سرقت یا گم شدن انواع چک­ انجام دهیم و مجازات سرقت چک، می­ پردازیم.

سرقت چک سفید امضا یا چک امضا شده

زمانی ­که چک شما به سرقت می ­رود و یا گم می­ شود، اگر آن را نوشته و امضا کرده باشید همانند اسکناس است و به میزان مبلغی که در آن نوشته­ دارای اعتبار مالی است. در صورتی که چک نوشته نشده باشد کسی که چک را از طریق شما و یا را از هر روشی بدست آورده است می­ تواند با نوشتن و تکمیل کردن به آن ارزش مالی دهد. سفید امضا یا سفید مهر بودن چک به این معنی است که شما با توافق قبلی بین خودتان و طرف مقابل اقدام به صدور و امضا چک بدون پر کردن آن می ­کنید.

چک سفید امضا به این دلیل که مبلغ و تاریخ در آن نوشته نمی­ شود می­ تواند مورد سوء استفاده قرار بگیرد. این نوع چک معمولا برای ضمانت صادر می ­شود­­ و شخص دریافت کننده می­ تواند جای مبلغ و تاریخ را به دلخواه خودش پر کرده و به بانک ببرد. این نوع چک بدون نام و تاریخ حکم چک حامل دارد و هر کسی می تواند با ارائه کارت ملی به بانک مراجعه کرده و درخواست نقد کردن آن را نماید.

حال اگر چک سفید امضا مورد سوء استفاده، سرقت و یا جعل قرار بگیرد، صادرکننده چک حق دارد برعلیه دارنده، از طریق مراجع قانونی اقدام نماید. در این مواقع بر اساس قانون چنانچه‌ سارق، جاعل‌ و یا اخذ کننده‌ی‌ چک به‌ هر طریقی از چک سفید مهر یا سفید امضایی‌ که‌ به‌ او سپرده‌ شده‌ است‌، سوء استفاده‌ نماید، طبق قانون مجازات خواهد شد.

سرقت چک رمزدار، چک­ های بین بانکی و بانکی

چک‌های رمزدار در دو نوع بین بانکی و بانکی وجود دارند.

چک رمزدار بین بانکی: نوعی از چک است که بر اساس درخواست مشتری توسط بانک به عهده یکی از سایر بانک‌ها با استفاده از رمز صادر می‌شود. وجه چک‌های بین بانکی نقداً قابل پرداخت نیست و باید به حساب متقاضی در بانک واریز شود. دریافت چک بین بانکی از لحاظ امنیت و جلوگیری از سوء استفاده از مفقود شدن یا سرقت بسیار مطمئن‌ است، به این دلیل که دریافت‌کننده چک بین بانکی به بانک دستور می‌دهد چک را در وجه شماره حسابی مشخص، بانک و شعبه مشخص صادر نماید. به همین دلیل در صورت مفقود شدن چک بین بانکی، امکان سوء استفاده وجود ندارد چون وجه تنها به همان حسابی که در متن چک نوشته شده است واریز خواهد شد.

چک رمزدار بانکی: این نوع چک رمزدار چکی است که طبق درخواست مشتری توسط بانک در وجه اشخاص حقیقی یا شرکت‌های حقوقی با استفاده از رمز مخصوص صادر می­‌شود­ و در کلیه شعب بانک قابل نقد کردن می‌باشد. این چک مشابه پول نقد است. دریافت چک بانکی یک ایراد بزرگ دارد و آن این است که درصورت سرقت و مفقود شدن بلافاصله شخصی که چک را دریافت کرده است باید به بانک اطلاع داده و چک را باطل نماید در غیر این صورت و اگر شخصی قبل از اعلام مفقودی به بانک چک را ارائه دهد می‌تواند آن را نقد نماید. به عبارت دیگر چک بانکی در وجه شخص است و اگر امضایی در پشت آن زده شود چک حامل شده و هر شخصی می‌تواند چک را به بانک ارائه داده و وجه را دریافت نماید. 

سرقت چک تضمینی

 چک تضمین‌شده، چکی است که به درخواست مشتری توسط بانک صادر می­‌شود و پرداخت وجه آن را خود بانک تضمین می­‌کند. ممکن است چک‌های ضمانت برای تسریع در قرارداد یا توافقنامه یا صورت جلسه بوده یا برای حسن انجام کار صادر شود و در اختیار طرف مقابل قرار گیرد. لازم است بدانید چک­‌های ضمانت یا چک‌­هایی که بابت تضمین انجام تعهد صادر می‌شوند در شرایطی امکان وصول دارند که متعهد خلف وعده کرده و در انجام معامله یا تعهدی که به عهده گرفته قصور کرده باشد.

صادرکننده این چک­‌ها قابل تعقیب کیفری نیست و قانون­‌گذار هم برای این چک‌ها ضمانت اجرایی قائل نیست. در تنظیم دادخواست برای دعوا در رابطه با چک‌های تضمین باید گفت، این امر نیاز به اثبات تخلف، نقض تعهد و اثبات التزام به پرداخت دارد، صادرکننده چک یا ذی‌نفع یا قائم‌مقام قانونی آن­ها با تصریح به اینکه چک مفقود، سرقت یا جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرایم دیگری تحصیل شده است، می‌تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک مربوطه بدهد.

مجازات معامله با چک سرقتی

به صورت کلی می توان عنوان کرد که تحصیل مال با سوء استفاده از چک مجازات‌های خاص خود را دارد که جزای نقدی و حبس را شامل می‌شود. ممکن است عنوان مجرمانه سرقت، جعل، استفاده از سند مجعول و یا سوء استفاده از سفید مهر و سفید امضا را شامل حال هر پرونده شود.

بر اساس ماده  ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی ،  ساختن سند و جعل امضا یا مهر دیگری و خراشیدن و تراشیدن ، یا تغییر در تاریخ سند  از مصادیق جعل بوده و جرم محسوب می شود ، بر اساس این ماده مرتکب جعل چک ، علاوه بر اینکه باید خسارتی را که از راه جعل چک به کسی وارد کرده جبران کند ،  طبق قانون به شش ماه تا دو سال حبس و سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد.

چک برگشتی

وقتی که دارنده چک وجه چک را نتواند وصول کند می­تواند اصطلاحا چک را برگشت بزند. اگر چکی به هر دلیلی از بانک برگشت بخورد، دراین صورت کسی که چک را به هر روشی پس از برگشت از بانک به دست آورده است حق شکایت کیفری نخواهد داشت و دیگر آن چک قابلیت تعقیب کیفری خود را از دست خواهد داد. اما می‌­توانند اين امور را به وكيل خود بسپارند. در مواقعی که چک به صورت قهری به فرد دیگری میرسد مثلاً هنگامی که شخصی چک را برگشت میزند و سپس فوت می­کند و پس از آن چک به وراث او میرسد در این گونه مواقع از نظر قانونی برای پیگیری کیفری چک منعی وجود ندارد و وراث آن شخص می توانند به شکایت کیفری خود ادامه دهند.

سرقت چک برگشتی

تصرف اموال با سوء استفاده از چک مجازات‌های خاص خود را با توجه به عنوان جرم مانند: سرقت، جعل، استفاده از چک جعلی و یا سوء استفاده از سفید امضا و سفید مهر بودن چک دارد که شامل جزای نقدی و حبس می‌شود. در مورد چک‌های تضمینی قانون‌گذار و رویه قضایی راهکارهای سخت‌تری را در نظر می‌­گیرد.

لازم است این مساله را هم بدانید که صادرکننده چک در این موارد قابل تعقیب کیفری نیست و قانون­گذار در این موارد برای چک‌ها ضمانت اجرایی قایل نیست: در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده، هر گاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد، چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است، هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است و در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

هنگام سرقت چک به کجا مراجعه کنیم؟

راه حل­‌های قانونی بسیاری برای مواجه با زمانی­‌که شما، چک­‌های خود را گم می­‌کنید و یا به هر نحوی از شما سرقت یا کلاهبرداری می­‌شود، وجود دارد. در این مواقع کسانی که به نوعی نسبت به این چک حقی دارند، مانند صادر کننده چک یا کسی که چک در وجه او نوشته شده است و یا کسانی که به نوعی چک را ظهرنویسی یا در واقع پشت نویسی یا امضا کرده‌­اند با توجه به اینکه چک مفقود، سرقت و یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری بدست آمده است، قادر خواهند بود تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک مربوطه ارایه دهند. برای این منظور شخصی که تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را دارد باید مشخصات چک مانند شماره چک، تاریخ و مبلغ آن را در تقاضای خود بنویسد و به بانک ارایه دهد.

سریع‌ترین روش جلوگیری از سوءاستفاده از چک سرقتی/مفقودی ثبت آن در سامانه ساد۲۴ است در مقاله چک سرقتی از صفر تا صد به طور کامل در مورد نحوه پیگیری چک سرقتی و روش ثبت آن در سامانه ساد۲۴ توضیح داده شده است.

بانک چه وظیفه ای در قبال چک سرقتی شما دارد؟

 بانک پس از احراز هویت درخواست کننده و تامین بودن مبلغ چک در حساب صادر کننده ، ابتدا حساب را به مدت یک هفته مسدود و از پرداخت وجه چک به دارنده آن خودداری می­کند. لازم است بدانید که متقاضی موظف است، ظرف مدت یک هفته درخواست شکایت سرقت چک خود را به دادسرا اعلام و دستور قضایی برای مسدود­سازی حساب را دریافت کنید و به بانک مربوطه تحویل دهد.سپس بانک تا زمان تعیین تکلیف چک، از پرداخت وجه آن خودداری می­کند. در غیر این صورت بعد از پایان مهلت یک هفته­ای بانک مسئولیتی در این قبال نخواهد داشت و هر کسی که چک را به بانک ارائه نماید از محل موجودی حساب وجه آن پرداخت می­شود.

بهتر است بدانیم در صورتی که ثابت شود شخصی که دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک را داده تخلف کرده است، با شکایت شاکی، شخص دستوردهنده محکوم به مجازات حبس و پرداخت تمام خسارات قانونی به شاکی می­گردد.

سامانه ساد۲۴ چه اقداماتی برای چک سرقتی یا گم­شده شما انجام می­دهد؟

یکی از خدمات مهم ساد۲۴ که برای کمک به پیشگیری از ارتکاب جرم ایجاد شده است، استعلام از چک دریافتی است. شما زمانی‌که چکی را دریافت می­‌کنید می‌­توانید با مراجعه به سامانه ساد ۲۴ وضعیت چک دریافتی خود را استعلام بگیرید و از سرقتی نبودن آن اطمینان حاصل کنید.

در مواردی که چک شما به سرقت رفته و یا مفقود شده، برای پیشگیری از سوء استفاده­‌های بعدی از چک شما در بازار حتما آن را در ساد ۲۴ ثبت کنید تا بدین‌وسیله از نقل و انتقال آن در بازار جلوگیری شود. بعد از اعلام سرقت می‌­توانید برگه ثبت در ساد۲۴ را به دادگستری تحویل دهید و دستور قضایی برای مسدود­سازی حساب را دریافت کنید و آن را برای مسدودسازی حساب به بانک مربوطه تحویل دهید.

برای دانلود رایگان اپلیکیشن اینجا کلیک کنید!

دیدگاه ها و تجربیات خود را پیرامون این نوشته برای ما بنویسید…